Het evolutionaire denken in het recht vanuit Darwiniaans perspectief

Sinds enige tijd wordt er binnen de rechtswetenschap weer aandacht besteed aan de vraag of het recht iets heeft aan de inzichten uit Darwin’s evolutietheorie. Zelfs met de nodige aanpassingen is de evolutieleer evenwel als zodanig niet volledig geschikt om ontwikkelingen of veranderingen binnen het recht te verklaren. Het is echter wel goed verdedigbaar dat het recht (als spontaan gegroeide orde zo men wil) opgevat kan worden als een buitengewoon complex systeem dat onderhevig is aan of gevoelig is voor padafhankelijke tendensen. Hoe complexer het systeem, hoe meer rigide het zich gedraagt en hoe groter de kans is dat padafhankelijkheid optreedt.

Europeanisering kan men op verschillende manieren nader inhoud geven

Europeanisering is een proces dat complexiteit bij uitstek in de hand werkt; zowel op unitair als op nationaal niveau. Een en ander betekent dat de maakbaarheid van een waarlijk uniform recht op deelgebieden in belangrijke mate dient te worden genuanceerd. Het is zinvol om in ieder geval begripsmatig te onderscheiden tussen Europeanisering van recht en Europees privaatrecht.

Meer lezen

EU-wetgeving, Europees recht, Europese regelgeving, Harmonisatie, Nederlands recht, Padafhankelijkheid, Rechtsgeleerdheid, Rechtswetenschap, Rechtspraak, Verbintenissenrecht, WetgevingSuzan Slijpen16 april 2017Darwin, evolutieleer, efficientie, padafhankelijkheid, Europese integratie, Europeanisering, organische groei, moleculen, natuurlijke selectie, theorie, soort, Savigniaanse opvatting, empirisch-sociologische rechtsopvatting, rechtspositivisme, Europees privaatrecht, Law Economics and Evolutionary Theory, struggle for life, Darwinisme, design, trail and error, Smits, evolutionaire biologie, complexe systemen, rechtssysteem, chaoticiteit, David, Pierson, rendementsverhogende processen, einduitkomsten, toekomstige ontwikkelingen, Qwertynomics, the winding road, typmachine, QWERTY-toetenbord, Remington, padafhankelijke processen, leereffecten, adaptieve verwachtingen, learning on the job, Coördinatie mechanismen, hoge opstartkosten, instituten, organen, actoren, organisaties, self-fulfilling prophecy, zichzelf versterkend systeem, l’art pour l’art, rechtszekerheid, harmonisatiekoorts, denationalisatie van nationaal verbintenissenrecht, Asser/Hartkamp, multi-level ontwikkeling, nationale rechtssfeer, verbintenisrechtelijke transformatie, paradigma

Besluit: De eenvormige Europese rechtspraktijk

Leiden Europese harmoniserende maatregelen tot denationalisering van het Nederlandse recht en aldus tot het evolueren van een eenvormige Europese rechtspraktijk?

Padafhankelijkheid kan een scherp inzicht verschaffen omtrent het functioneren van rechtsstelsel en mogelijk eveneens wat insight information over hoe het best op deze ontwikkelingen te anticiperen.

Europeanisering is een multi-level ontwikkeling

Europeanisering behelst mijns inziens een multi-level ontwikkeling, die aangestuurd wordt door de Europese integratie en onder meer tot uiting komt in een proces van (verbintenisrechtelijke) transformatie op nationaal niveau. Europeanisering dient daarnaast begrepen te worden als een proces dat harmonisatie en uniformiteit beoogt, maar daar niet noodzakelijkerwijs toe leidt.

Rechtseenheid binnen Europa die ruimte laat voor nationale verschillen en divergentie

Binnen een redelijk goed functionerend rechtsstelsel behoeft niet alles hetzelfde te zijn. Harmonisatie en het streven naar uniformiteit mogen niet verworden tot een ‘money and time-consuming solution looking for a problem’. Een redelijke mate van rechtseenheid binnen Europa die ruimte laat voor nationale verschillen en divergentie doet recht aan zowel de autonomie van de aangesloten lidstaten als aan de coördinerende activiteiten van de Europese Unie en heeft bovendien vanuit historisch oogpunt de beste kaarten.